अम्मयनेरम्हा व्हयेल साहित्य सम्मेलनेसनं सुपडं वाजायनं!
(हावू लेख कोन्ही नेकनामी आन बदनामी करागुन्ता लिखेल नई शे! हाई गोट ध्यानम्हा ठीसनीच वाचा हाई मन्ही तुम्हले सर्वासले हात जोडीसनी रावनाई शे!)
भावड्यासहोन रामराम, नमस्कार! जेठा मोठासले आरस्तोल आन धाकल्लासले आशिर्वाद!
परोनदिन आपला कान्हादेसम्हातला (हाई आपलं नईन नाव) मंगयग्रह मंदिरना गावले म्हन्जेच अम्मयनेरले सरकार कडथीन १ फेब्रुवारी २०२४ फाईन ४ फेब्रुवारी २०२४ लगून अ.भा. मराठी साहित्य सम्मेलन भरेल व्हतं, याम्हातला भरेल सबूदवर मी मुद्दामून जोर टाकी र्हायनू ते तुम्हले मव्हरे मव्हरे जसजसं वाचश्यात तसतसं ध्यानम्हा ईच जाई.
मांघे यवतमाय आन उस्मानाबादले मी कवी सम्मेलनम्हा कईता आयकाडाले जायेल व्हतू पन मांघना साले काई जावायनं नई. औंदा मी गझल मुशायरासाठे मन्ही गझल धाडेल व्हती आन ती सादर करानासाठे माले निवतं वनं तधय माले भू आनन झाया. आसं करता करता हाई सम्मेलन एकदम जोगे ई भिडनं. नाशिकथीन मन्हा गझलकार मित्र कवी, लेखक, नट आसा आष्टपैलू व्यक्तिमत्त्वना धनी अजयदादा बिरारीना फोन वना. त्येसनं गझल सादरीकरन चार तारीखले व्हनार व्हतं म्हनीसनी मी त्येसले तीन तारीखलेच बलाई ल्हीदं. अम्मयनेरले रघुराजस नगरम्हा मन्हा जवाईनत्येसनं घर आसल्यामुये र्हावाबिवानी सोय मी पह्यलेनच करी ठेयेल व्हती, कारन चार हाजार रुपया भरानी आपली आयपतच नई शे हाई माले पक्क म्हाईत व्हतं. दोन तारीखले बसस्टॕन्डवरथीन रिक्षा करीसनी आपली बॕग बॕगेज तथा पोरना घर ठीसनी लगेजच सम्मेलनना ठिकाने जाऊत आसा ईच्यार करीसनी आन तसं रिक्षावालाले भाडंतोडं ठराईसनी निंगनू. सामान ठीसनी काई त्या रिक्षावाला संभाजी पाटीलना नंबर ल्हीसनी आन त्येन्हासंगे मन्हं नाव शिवाजी शे आसं म्हनीसनी नातं गोतं जुगाईसनी सम्मेलनना जागावर जाई भिडनू. तठे ते भव्यदिव्य का काय म्हन्तस तो भला मोठा सभामंडप दखीसनी चक्राईच गवू. पन बागे बागे बाकीनी यवस्थाम्हातल्या चुका काई घोडचुका काही महा घोडचुका दखीसनी निस्ता वैतागी गवू. मायन्यान भो! सभामंडपम्हान्या रिकाम्या खुर्च्या दखीसनी वज्जी जीव बयना. त्र्यंबक बापू ठोंबरे सभाग्रहम्हा दुफारनाभरे भरेल कवीसम्मेलन दखा आयकाले जाई बठनू. त्या कवीसम्मेलनम्हा ज्या कवीसनी कईता सादर कयात त्येसना दर्जा काही ते सादरीकरन दखीसनी मी अखिल भारतीय मराठी साहित्य सम्मेलन दखा आयकाले येयेल शे का आम्हना आसपासना गायेसना गल्लीबोयम्हा भरतंस तसा सम्मेलनम्हा येयेल शे हाईच माले नई समजे. बरं ते जाऊ द्या, पन त्या काही भावड्यासनी काई त्या बह्यनीसनी कोठनाना कोठना सम्मेलनम्हा आयकाडेलच कईता आयकाड्यात तधय माले आसा राग वना आन पेचबी पडना का मी धुये, जयगाव, नासिक, मालेगाव, च्याईसगाव, पाचोरा, पुना, कल्यान, भडगावना कवीसम्मेलनम्हा बठीसनी कईता आयकी र्हायनू का अखिल भारतीय कवीसम्मेलनम्हा बठीसनी कईता आयकी र्हायनू? काही कवी कवईत्रीसन्या कईता आप पढे खुदा समझे!आशा स्वगत म्हनजे सोतालेच आयकाडेत, माईकमव्हरे कसं हुबं र्हावो हाईबी नेमकं नई समजे त्येसले. काही आप पढें और आपही समझे!आशा भटकेल भुटकेल कईता व्हत्यात. त्याम्हातल्या काही कईता दर्जेदार व्हत्यात हाई गोटबी नमूद करालेच जोयजेल बरका! तो सुत्रसंचालक मातर खूप जबरदस्त व्हता. प्रत्येक कवीविषयी त्येले ईत्यंभूत म्हाईती आसेलसारखा एखांदा खयखय व्हानारा झरा सारखा सुपरफास्ट खयखयाट करतंच चाले तो. मान गए यार उसको!
तो सुत्रसंचालक, नै ते, ती सुत्रसंचालिका घडी घडी सांगेत का तीनच मिनिटम्हा कईता सादर करा, त्या बिच्यारा हात जोडी आन पाय पडीसनी रावनाई करी सांगानाच तव्हढा बाकी र्हायनात त्या. तुमीन कईता गाईसनी सादर नका करु, पन त्येस्ना सांगेलकडे कोन्हीच ध्यान देयेत नई! एक दाढीवाला बाबानी ते माय हाई कईता आसी रेहेड ल्ही ल्हीसनी घोमाली घोमाली सादर कई ते काही बोलानं नावच नै. त्येन्ही कईता आयकाडनं थांबाडाले जोयजेल म्हनीसनी लोके टाया (हुटींग करेलनागत) वाजाडेत तरी तो बाबा काई थांबानं नावच नै ल्हेये. जसजशा टाया वाजेत तसतसा त्याले आझू आझू हुरूप चढे आझू आझू जोशम्हा तो आपलं गानं आन आम्हनासाठे रडगानं आयकाडे! आसा ह्या कवीसम्मेलनम्हाईन उठी जावाले जीव करे पन तठे त्या टेजवर बठेल राजन लाखेसाहेब वयख परिचयना व्हतात आन मी जर तठून उठी जातू ते नक्कीच मन्हं नाव ल्हीसनी लाखेसाहेब आरोया मारतात का, कृपया प्रेक्षकांनी असं मधेच उठून जाऊ नये! या ठिकाणी मध्य प्रदेश, कर्नाटक, गुजरात, उत्तरप्रदेश, काश्मिरच नव्हे तर लंडन अशा लांब लांबून देश विदेशातून आलेल्या कवींना आपल्याला ऐकायचे आहे, तेंव्हा असं मधेच कुणी उठून जाऊ नका! आसा मनम्हा ईच्यार करीसनी बठनू भो तठे गाडाईसनी! तसा एकडाव लाखे साहेबनी नजर चुकाडीसनी लघीमिघीले काई त्या पुस्तकेसना स्टाॕलेसकडे जाईसनी आन्नाभाऊ साठेना चार पुस्तके ईकत ल्हीसनी परत आपली आपली जागावर जाई बठनू. माले पुस्तके वाचाले भारी आवाडतंस, ते म्हनतंसना, वाचश्यात ते वाचश्यात व्हता व्हता पाच वाजी ग्यात तधय हाई कवीसम्मेलन सरनं तसा निरानाम वैतागेल जीव जीवम्हा वना. मातर राजन लाखेसाहेबले माननं पडी भावड्यासहोन! एकच जागे चार चार तास एकठायका (continues) बठीसनी त्या बठ्ठा कविसन्या कईता काई त्या कवीसले कसकाय सईन करतस व्हतीन हाऊ एक नाराच संशोधनना पी.एच.डी. करालाईक विषय शे. आखो एक गोट नमूद कराबिगर माले चैन नईज पडाव. आजकाल टीव्हीवर जशा पेड न्युज म्हन्जे पैसा दीसनी बातम्यासनं प्रसारन व्हस तसं ह्या कवीसम्मेलनम्हा काई त्या गझल कट्टावरन्या गझलासम्हाबी पेड आॕडियन्सबी येयेल व्हतात का काय हाई दाट शंका माले वनी. त्येले मेन कारन हाई शे का ज्यासना संगेमंगे त्यासना ज्या दोस्तारे येयेल व्हतात त्या आपला गावखेरना भावड्यासना कईतासले आसी आडलाया मारी मारी दाद देयेत का काही ईच्यारुज नका!
भावड्यासहोन हाई ते झायं सर्वासाधारन कवी लोकेसनं कवी संमेलन. पन ज्या खास म्हनजे खासम खास निमंत्रित कवी शेतंस त्येसना किस्साबी जवयपास तसाच शे! यावरथीन मी एक आंदाज भांदी ल्हिना आन तशी त्येन्ही एक व्याख्याबी बनाडी टाकी. ती आशी का जो संयोजकेसना, श्रोतासना आसा समदासना कारन नस्तान्ना विनाकारन येय (येळ) खास त्येलेच खास म्हनतस मंगन तो परिसंवादम्हा बोलन्हारासना यासपीठवरन्हा नवाजेल वक्ता र्हावो, सुत्रसंचालक र्हावो का नैते त्या त्या विभागना आध्यक्ष र्हावोत ह्या बठ्ठा खास लोके, समोर बठेल लोकेसना काने आन डोका बुरुबुरु खात बठतस! मी ते आसं म्हनसू का कान आनी डोका निस्ता पिकाडत बठतंस! आन याम्हातला भूतेक लोके डॉक्टर, थोर साहित्यिक आन विचारवंत र्हातंस. एक बरं शे का दवाखानाम्हा बठीसनी विलाज करन्हारा डॉक्टर एक एक पेशन्टना विलाज करतंस पन ह्या बहाद्दर हाजारो बजारो लोकेसले निरानाम आन्नाडू, बिनडोक समजीसनी जे एकडावना बोलत सुटतंस का थांबान नावच नई ल्हेतंस. त्येसले बस करा, आटोपते घ्या! आशा चिठ्या संयोजकसनी धाडल्यावरबी त्या आखो दाहा पंधरा मिनीटलगून टापरं वाजाडतंस बठतंस. समोरना प्रेक्षकसले त्या कॉलेजना पोर्हेपोर्हीच समजतंसका काय कोन जाने? तठे बठेल श्रोतासम्हाबी एकथीन एक रथी महारथी बठेल र्हातंस. आपले बोलाले चान्स नै भेटना म्हनीसनी कुडापा करत तोंड उतारीसन ईरमायेलनागत चिडीचूप बठेल र्हातंस.
बैझू ज्या सभागृहम्हझार जावो तठे हाऊच ताल! ईन द मीनव्हाईल तथा त्या विद्रोही सम्मेलनम्हा जाई दखं ते तठेबी हाऊच ताल! ते ते जावूच द्या संयोजकनी चिठ्ठी हातम्हा पडल्यावरबी, या विषयावर बरंच काही सांगण्यासारखं आहे, परंतु वेळेलाही काही मर्यादा असतात आणि त्या आपण पिळायलाच हव्यात, त्यामुळे मी येथेच माझ्या वाणीला विराम देतो/देते! आसा बोलीसनी सुटनू एकदाना आसा हुसासा ल्हीसनी आपली जागावर जाई बठतंस/बठतीस. पन, काही काही ते रागे रागे टेजनाखालेच उतरी जावाले कर्तस. माले मातर त्या संयोजनसमितीनं खूप कवतुक करो आसं वाटंस, का की, त्या जेले तेले जेन्ही तेन्ही जागा नेम्मन दखाडी देतंस. आसो!
भावड्यासहोन या आख्खा कार्यक्रमेसम्हातलं जे खूप खूप आवडनं त्येन्हापह्यले गझल मुशायराम्हानबी एक चक्कर टाकी ईवूत. चला ते मंगन मन्हासंगे जाई बठूत त्या गझल मुशायराम्हझार आपन!
औंदा गझलकट्टा नई शे आशी म्हझारम्हा कोन्हीतरी हुक उडाई दीन्थी पन ती निस्ती हुकंच व्हती. ह्या गझलकट्टाना पह्यलेज रागे रागे सत्तावीस आन आठ्ठाईस जानेवारीले एक यल्गार गझल मुशायरा व्हयना हाई ते तुम्हले मालूमच शे! शे ना? तो बी आसा तसा नै ते आखील भारतीय गझल मुशायरा व्हयना. क्या बात है! आठे आम्मयनेरना साहित्यसम्मेलन्ना गझल कट्टाना पाटलावर पह्यलीच फेरीम्हान मन्हा नावना पुकारा व्हयना तसा मी टेजवर जाई बठनू. समोर दखस काय, ते तठे आयकन्हारा कमी पन आयकाडनाराच जास्ती बठेल दखायनात. त्यावरथीन मी एक आंदाज भांदी ल्हिना का गझल मुशायरा आन कवी सम्मेलन ह्या दखा आयकाले येन्हारा लोके खूपच दर्दी बिर्दी नई र्हातंस ज्या काही र्हातस त्या आपआपला नंबर येवानी वाट दखत एकठायका बठेल र्हातंस!. आयकन्हाराबी त्याच आन नंतरना फेरीम्हा आयकाडनाराबी त्याच, त्येन्हामुये आठे दाद देवाले येगळा दर्दीसनी गर्दी दखावसंच नई. आठे एक बरं दखायनं का ज्यास्ले गझलकट्टानं निमंत्रन व्हतं त्येसना कडथीन त्येस्ना वयखपरिचय पह्यलेच ल्ही ठेयेल व्हता. त्यामुये ज्येन्ह नाव पुकारेत त्येन्हा आल्पपरिचय आन एक शेर तो सुत्रसंचालकच सादर करी दे! त्यानंतर तो गझलकारनी एक मतला दोन शेर आयकाडानी काय गरज शे? सांगा! पन नई, तो गझलकारभावड्या आखो एक मतला दोन शेर घेतो!आसं म्हनीसनी एक मतला आन दोन शेरना जागे आख्खीना आख्खी गझल आयकाडीसनी श्रोतासले सडाईसडाईसन नंतर, आता एक गझल घेतो, यातला पहिला शेर असा आहे!आसा लामनदिवा लाई लाई तीन मिनीटनी गझल आठ दाहा मिनीटलगून फिराई फाराई आडी देव्हडी आयकाडी आयकाडी कानेसना पडदा फाडी टाकाना धूनम्हा मगन व्हई जातंस. त्या गझला आयकन्हारेसना डोकानं सम्द भुगलं व्हई जावाले करस. आन एखांदा चांगला शेरवर दाद भेटनी रे भेटनी का मंगन काई सोयच नई खातंस त्या गझलकार भावड्या. ज्या तरन्नूमम्हा सादर कर्तस त्यासना ते ताल ईच्यारुच नका हो! एक गझलले चारेक मिनीटना वर लागतंसज नई पन हाऊ तरन्नूमम्हा घुसेल भावड्याले दाद भेटताच तो आवाजनी पट्टी व्हाडाई व्हाडाई गया बठत लगून ती गझलना कचरा व्हतलगून मस्त गातच बठंस. त्या आनंदकंद, वियदगंगा, भुजंगप्रयात, व्योमगंगा, देवप्रिया आन गनज वृत्त आसा शेतंस का त्येसले फटकाम्हा चाल लागी जास! बरं लागाव काब्र नई? त्यान्हा जो लगावलीना क्रम शे तो शेवटलगून एक सारखाच र्हास. ऐ दिल मुझे बता दे! तू किसपे आ गया है? वह कौन है जो आ कर, दिल में समा गया है! आसा जवय जवय चाईस पन्नास टक्का हिंदी मराठी सिनेमाम्हातला गाना या कोनताना कोनता वृत्तम्हाज लिखेल शेतस. आखो तो कुमार विश्वास जी तरन्नूमम्हा गझल सादर करस ती वियदगंगा वृत्तले परफेक्ट बठस. मव्हरे आयका.
तो बिचारा सुत्रसंचालक ती तरन्नूमनी गझल आयकता आयकता कप्पायवर हात ठीसनी खिसाना खिसाना हुई जास. त्येले आसं वाटस का यान्ह बखोटं धरीसनी खाले बठाडी देवो.
बरं ह्या गझलकारेसले सादरीकरननं तंत्रबिंत्र आॕनलाईन आन आॕफलाईन बठ्ठ शिकाडेल र्हास बरका! तरी ह्या भावड्या आजिबात सोय नई खातंस! उठसुट जो तो एक मतला दोन शेर आन तरन्नूम आसा सोताच आठ दाहा मिनीट खातसच खातंस म्हनीसनीच त्या खास र्हातंस!
आन ज्या खास र्हातंस त्या काय काय खातंस हाई सांगत बठनं म्हनजे आपला येळ वाया घालनं शे. हाऊ विचित्र प्रकार दखीसनी मी सोतालेच प्रश्न विचारा, कारे ये भावड्या! तू ते एक चांगला कवी व्हता! तुन्ह्या शेकडो कईता कोठेना कोठे प्रकाशित व्हयेल शेतीस, त्या नागपूर चंद्रपूर आकाशवानीवरबी त्या प्रसारित व्हत र्रायेत! तुन्हा तीन पुस्तकेबी छापाई जायेल शेतंस! मंग मांघना चार पाच वरीसफाईन हाई गझल शिका लिखानं भूत तुन्हा आंगम्हा कथाईन घुसनं रे? आसा ईच्यारच करी र्हायन्तू तवसाम्हाज मन्हा नावना पुकारा झाया. मी पह्यलेच मनम्हाना मनम्हा ठरायेल परमाने एक मतला दोन शेर आयकाडीसनी श्रोतासना काने किटावापरीस सरय सरय मन्ही गझल सादर करीसनी दोन मीनीट एकोनसाठावा सेकंदले धन्यवाद म्हनीसनी आपलीआपली जागावर जाई बठनू! रसिकसनी ज्या आर्थखाल टाया दिध्यात ते नई समजाईतला आडानचोट मी बिलकुलबी नई शे!
आम्हना आदर सन्मान व्हताच दुसरी फेरीना मंगन तिसरी फेरीना मुशायरा आयकीसनी काई लघीमिघीले जाईसनी शेवटना मुशायरा आयकाले सभागृहातम्हझार जाई बठनू. ह्या सम्मेलनम्हा माले एक गोटना सोदतपास लागना, तो आसा का ज्यासन्या कईता गझलासनी निवड नई व्हयनी त्या भावड्यासनीबी कईता आन गझला सादर कयात! तठे चवकशी कई ते आम्हना एक भावड्या म्हने का ज्या कवी गझलकार गैरहाजर र्रातंस त्येसना जागे यासना नंबर लाई देतंस! बापरे बाप! मी ते ईच्यारम्हाच पडी गवू का हाऊ आसाबी परकार चालस आठे? एक दोन गडी ते डायरेक निमंत्रित कवीसम्हा आन गझलकार मंडईम्हाच दखावनात!
गझलकट्टावरना हावू किस्सा ते भलताच मजेदार शे. एक भावड्यानी गझलवर भन्नाट टायासवर टाया पडन्यात. हा या पक्षातून तिकडे गेला! तो त्या पक्षातून ईकडे आला!! हा ही बोगस तो ही बोगस!!
बजाव ताली! बिलकुल खरी गोट शे हाई. शे का नई?
मनम्हान मन्म्हा मी म्हन्तं, सलं आसी गझल ते आपूनबी लिखी टाकसूत. हाऊ या गावथून गझल आयकाडाले वना! तो त्या गावथीन कईता आयकाडाले वना!! बैझू! हाऊबी बोगस आन तो बी बोगस!!
आसा हाऊ हासत खेयत म्हना रमत गमत मन्हा कटाया येत लगून कवधूर सडत बठनू तवशीन पोटम्हा कावया काव काव कराले लागनात, उंद्रे उठबैठका घाली र्हायन्थात म्हनीसनी जाकेटना खिसाम्हा समाई ठेयेल जेवन पास ल्हीसनी जेवन करी लीन्ह. बालकवी ठोंबरेना पन्तूले नंदकिशोर ठोंबरेले भेटनू सांगलीथीन सिराज सिकलगारले काई दोस्तारेसले भेटनू मातर ज्ञानेश्वर भामरे आन सुदामदादा महाजनले भेटानं र्हाई गये!
आते ह्या साहित्यसंमेलनम्हातलं जे समदासथीन वज्जी भारी वाटनं त्येन्हावरबी जराखी एक नजर टाकी दीवूत.
चला! या मन्हासंगे!ह्या सम्मेलनम्हा बापूसाहेब हटकर, भामरेबापूसाहेब, सदाशिव सूर्यवंशी, रमेश धनगर, प्रवीन माळी, देवदत्त बोरसे आसा गनंज अहिरानी मायबोलीना जागलकरी यासम्हातला काही दखायनात आन काहीसले भरगच्च मिठी मारीसनी भेटनू.
तीन तारीखनी रोज समद्याकायले खान्देशी परंपरागत लोककला म्हान प्रवीन माळी आन त्यासना चमूनी सादर करेल आयतं पोयतं सकीनं आन बाकीना सम्दा कार्यकरम एकदम न्यारानूरा आन तितलाच बहारदार व्हतात. ज्येसले हाई आस्सल खान्देशी वानगी दखा आयकाले भेटनी त्या जलमभर हावू कार्यकरम आन मायबोली अहिरानीना जागलकरीसले ईसरावतच नईत.
आते Last but not the least
यासम्मेलनम्हा खरा कयस गाठा हुई ते तो
बापूसाहेब हटकर यास्नी लिखेल आन बठाडेल कर्नानी जलम कहानी हाई बापूसाहेबसनीच लिखेल आन दिग्दर्शित करेल नाटिका म्हनजे आम्हना कान्हदेशीससाठे पुरनपोई सारखी गोड गोड आन रसईभात सारखी पिव्वर चटकदर आन तितलीच जिभलीले पानी सोडन्हारी मस्सालेदार आसी भू सवादी आन दिलखल्लास करन्हारी मेजवानी व्हती. टेजवर बापूसाहेबसनी तयमय धावपय आन नाटिकाम्हा जीव वतीसनी कामकरन्हारा पोर्हे पोर्हीसना उच्छाव हाई बठ्ठ दखीसनी आन त्या कथानकम्हातला भावपूर्न आसा परसंगे दखता दखता मन्हा डोया भरी वनात हाई लिखतानाबी तीच गत हुई जायेल शे मन्ही.
भावड्यासहोन म्हनीसन बापूसाहेब हटकर हावू मानूस खान्देशनं भूषन शे! कारन तो मानूस खरोखरीच समदासथीन एकदम हटकर शे!
पन तरी मी तुम्हले समदासले हात जोडीसनी पाय पडीसन रावनाई करंस, का ह्या मराठी बिराठी सम्मेलनेसना नांदे लागीसनी आपली अहिरानीले कमी लेखन्हारेसफाईन दूरच र्हावा आन आपलं सोतानं आसं सोतंत्र विश्व निर्मान करा. अहिरानी भूपरदेसनं सोतानंच राज्य निर्मान करासाठे झटा, लढा द्या आवढी तुम्हले रावनाई करंस आन थांबस आते!
शिवाजीआप्पा साळुंके.
च्याईसगाव, जि. जयगाव.
