बारासनी माय khandeshi language words
” बारासनी माय ” ” अय ss हाडवायसहोन ‘ कथ्था ढुकी राह्यनात रे ss ? .. बये ‘ जाशात नारे कंडलीसन हाई ते उपादच शे ना मंग .. ! कारे ओ ss शेंपा , तुले बी काय दखात नई मन ध्यान .. ? अरे ‘ येडा ‘ या हाडवायेसले काबरं आनं ? दखात नई का तुले ‘ हाई हाडवाय आठे कीडा पाडी राह्यनात ‘ आन मंग कदी त्यासना तोल बील गया ते मंग घर बठी हाई उपादच शे ना ..! कसाले आनत बसना त्यासले?
तवसामा शेंपा कसा म्हने .. ” आर भो मी गाड् जुपी राह्यंतु तवसामा हाई हाडवाई जमा व्हई गई गाडा ना आवती भवती . मोठ माय वट्टाना कोर वर शेंगा फोडी राह्यंती मोठ माय म्हने ” लई जाये रे त्यासले लई जाय ‘ कानी आठे बी त्या भलता वन वन करतस.. काढ घान त्यासनी ” ” आते तूच सांग ‘ मोठ मायनी सांगावर मी काय सांगु बरं तठे .. ? ”
” आर् पन येडा ‘ त्या दखस का ? एक ते त्या हेरले कठड् नई ‘ जीभोसले कदी पाशीन बोंबली राहयनू . . ” जिभो ss ‘ हेरले कठड् बांधी ल्या हो ss ‘ कठड् बांधी ल्या . . जीभो ध्यान दी तवय ना ..! बये ‘ चाल ढकल करतस ‘ मायन्यान कदी भो ss ‘ ‘ ।
तर मंडई ‘ वावरमा बारा धराना कामे चालु व्हतात बरं ! रोजंदारी न्या बाया हेरना आंगे नींदा खूपा ना कामे करी राहयंत्यात . शेंपा आनी दुसरा सालदार दोनी जनी वावरमा काममाच जुपेल व्हतात . मज चार परतन जीमीन व्हती जीभोसनी . जीभो मोठा त्या घरमा ‘ त्यांना पाठना चार भाऊसनी जोड . पांच पांडवच म्हना ना !
तर मंडई ‘ असा मस्त हशी खुशी खाल दिन चालना व्हतात पाची भाऊुसले एकच बहीन व्हती .तिनं मांगना वरीसलेच लगीननं उरकाई टाकं व्हतं . सहेरमा देल व्हती . धूम खाल लगीन कये व्हतं . मोठ माय नी नेंबन ध्यान व्हती . पाची भाऊसना वडील जात राव्हा पाशीन आख्खी खेतनी देखभाली जीभोच करेत . बैले ‘ म्हशी ‘ ढोरे ‘ ढाकरे ‘ आख्खा गावना भाहिर खयामा राहेत . दोन बैलजोड्या ‘ टॅक्टर , मोठ्ठा पसारा व्हता . जीभोसना . जीभोसनच वावरेसकडे ध्यान व्हतं .
पाची भाऊुसना लगन याव बठ्ठ व्हई जायेल व्हतं . पोरे ‘ सोरे ‘ नातरे हसत खेयत घर व्हतं . बोरीसना दिनमा बोरी ‘ आंबासना दिनमा आंबा ‘ जामेसना दिनमा जाम ‘ बागाईत पन मस्त व्हती . पाची भाऊसनी जोड ‘ वाडवडिलेसनी पुन्याई म्हना ‘ जीमीन मस्त आननमा कसी राहयंतात . मोठमाय वट वट करत राहे वट्टाना कोर वर बठी राहे . पार मव्हरनं मांगनं दार व्हतं . सात आठ येलीसनं कडी पाटनं सागवान लाकुडनं जुनं बांधनीनं घर व्हतं . सरा बीरा दांडगाला व्हतात . बठ्ठा सागवानी .
आते घर जस मजबुत तशी भाऊसनी जोड मजबुत व्हती .पन एक गोट सांगू का मंडई ? बये तुमीन म्हंशात हाऊ काई बी सांगस . . काय शे जीभो म्हंजी दुनियाना कंजुश मानुस . इतला कसा कंजुश हो ? गावमा खेसरना मानसे बोला बीगर राहेत नई . .
” कारे ‘ जीभो ‘ ‘ बठ्ठ डबोलं सम्हाईसन बसना ‘ बये काडी कदी लाई ‘ ते पाच दिन मलाव्हाव नई . . अरे धाकल्ला दोन दोन बिघा वालासना सिमेंटना घरे व्हई ग्यात ” ठायकेच हाशी दे जीवान . पन काई त्यानावर असर व्हये नई बरं ! अहो ‘ त्याना धोतरे दखशात ते तुमीन बी डोकाले हात लाई लिशात . धुया मील ना जाडा भरडा जीनना धोतरे . बंडी राहे आंगमा ना डोक्सावर तिरपी तारपी टोपी .
पन मंडई इतलं बी शे पन जीवान दर वरीसले नवं वावरनं तुकड् लेवा मिचूक राहे नई बरं ! भलता काट कसरी ‘ टॅक्टर जरी व्हता ‘ तरी लोखंडया जुना लाकडेसना औते ‘ जीभोसनी सम्हाई ठेल व्हतात . पन एक मातर गोट खरी . भाऊ बंदकी जोडी कायम रखे .दर वरीसले गावम्हातला बारी ये आनी अस्सच बोली जाये . भाऊसनी जूग दखा सारखी व्हती .मोठ मायनं काय ईचारतस मोठ माय पिकेल पान . वट्टा ना कोर धरी नातरेसले खेवाडतस बसे .
नातीसना डोका सवारे ‘ जीवा लिखा देखे ‘ डोका माथाले खोबरानं तेल रगडी रगडी चोयी दे . नात कुथ्या मारे मंग दुसरांदा येवाले . मोठ माय खवयी पडे ” वं नीट बस वं ‘ ये पडी ते पाठमा गोधा बी मारी बसे . ” असं वट्टाना कोर वर बठीसन आत्याबाई ना कार्यकरम चाले . सुना मातर मोठ मायनं ऐकीसन व्हत्यात . चांगल्या घरन्या . त्यासनावर संस्कार माय बापेसनी चांगला कया व्हतात . मोठ मायले काय जोयजे काय नई ईचारपूस करेत . कटाया अज्याबात करेत नई . चांगल्या घरन्या संस्कारी सुना आत्या बाईना पदरी पडेल व्हत्यात .
एव्हढया मोठ्या शेतकरीस न्या सुना पन त्यासना आंगवर साधा पातये राहेत हो . काठपदरना लुगडा ? नाव नका बोला . दांडे करेल नेसेत . जीभोना मव्हरे कोनच काई नई चाले . कोनी हयसत नई ते बोली जाये जिभो ना मव्हरे . आते अशा सुना कोठे नशिबान शेत हो ? बठ्ठया तोरा दखाडनाऱ्याच निंघतीस . सासु ‘ आनी सासरा त्यासना मव्हरे कचरं शे कचरं . पोरीसवर माय बापसना घरनाच संस्कार चांगला जोयजेत .. नई का ?
कोना नाता गोतामा कदी लगीन याव निंघनं व्हई ते नवरा बायको वावरमा जातीन ‘ रोज हिरवा चारा ‘ गवत ‘ इय्या लईसन मोठा पेंढा करतीन गावमा ईकी इथीन . नई ते सीजन परमाने आंबा ‘ बोरे ‘ काटबोरे मेथीन्या ‘ कोथमेरन्या जुड्या ईकीसन लगीनना अहेर ‘ गावनं भाड् त्या पैसाम्हाईन करो . पन जिभोसपाईन कोनी पैसा मांगानी हैसत नई व्हती . ये पडनी ते जीभोना धोतरेसले मोठाल्ला ठिगये राहेत . असा जिभो व्हता .
पन काय झाये ‘ हाई गोट बशी ऱ्हास का ? नई तुमीनच सांगा गोट बशी ऱ्हास का ? कानोकान गावमा खबर बये तवयच हवा ना मायेक कानोकान पसरी जास .गावमा तो एक टिंगलना ईषय व्हई ग्या . बठ्ठा हासेत . म्हनेतच त्या ” बये कदी शिलगनं ते दोन काय पाच दिन उब्या इझाव नई ” कोन काय म्हने ‘ कोन काय म्हने ” त्यासले ” हाबल्या काबल्या लोके म्हनाले लागनात . गावमा नावच पडी गये ते असच म्हना तुमीन .
मोठमाय त्यासनी माय व्हती . माय पन गरीब व्हती . तिनं काय धके नई . कायपात करे . तिना आंगवर मांस बी नई राहेल व्हतं . जुना दांडे करेल लुगडा नेसे बिचारी … काय करी हो ती पन ? सुनासनी हाई परिस्थिती मंग ती कसाले मटकमा राही ? एव्हढी पाच परतननी जीमीन पन धल्ली ना आंगवर चितांग का काई दागिना … नाव नका बोला . साधी भोयी व्हती बिचारी .
चारी भाऊ ढोरेसना मायेक राबेत वावरेसमा मातर हाई बात खरी बरं ! पन घर येवावर धल्ली ना जोडे खाट ना आवती भवती माय संगे गप्पा मारेत . माय मज आते खंगी गयथी . निरानाम हाडे दखाले लागी गयथात .अशीच एकदा धलली वट्टाना कोर वर बशेल व्हती . वावरेसमा लोके जायेल . गाव सुनं सुनं व्हतं . एव्हढामा कसाना तरी आवाज ऊना .
धल्ली वट्टाना कोर वरतीन खाले धाडकन पडनी . ‘ वं माय वं ” असा आनी पडाना बी आवाज ऊना . दखताच ” धल्ली पडनी ‘ धल्ली पडनी” धल्ली वट्टा वरथीन पडनी रे … पया रे ss पया रे ss ‘ उचला रे कोनी उचला रे ss . एकच धावपय झायी . हाई गर्दी . कोनी म्हने ” वं माय धल्ली ते खाट वर बशेल व्हती वं मजानी … कोन काय म्हने कोन काय म्हने .. ” वं माय वं . . . हाई काय झाये वं . . .
जिभोले सायकल गयी . वावरेस म्हाईन बठ्ठा पयत उनात . कोना माटीना कपडा भरेल . कोना डोकावर आंगवर कडबा न्या काड्या ‘ कचकन ते त्यासनं नेहमीनं व्हतं . कोन काय म्हने ते कोन काय म्हने ” कोनी म्हने सहेरमा लई जा धल्ली ले गाडा मा घालीसन ” कोनी म्हने ” गावम्हातला डॉक्टर रे बलावा ” असं कवदूर चालनं . पन गावम्हातला डॉ . उना … डॉ . नी चेक कये . ” धल्ली ले सहेरमा लई जानं पडी , ऍडमिट करनी पडी ” . कोनी काई म्हने कोनी काई . पन जिभो कोनं ऐकनारा व्हता का ? घर च धल्ली ले लई ऊनात .
त्यासले हाबल्या काबल्या म्हनेत ते काय खोट् नई व्हतं . बिचारी धल्ली तोंड खुपशीसन पडनी खाटलावर . काय करी हो ती बी ? सक्कायना पाहयरे जो तो वावरेसम्हान निंघी ग्यात .गावमा आख्खा म्हनेत” अरे तुमीन ‘ असा कसा निश्शेल निपजनात रे तिना पोटे ‘ बये मायले चांगला सयेरना दवाखाना मा लई जावानं राहयनं ? ” कोनी म्हने ” धल्लीले ऍडमिट च कराले जोयजे . तीना नवराना इस्टेटवर चढी बसनात यासले लाजा बी नई वाटतीत का ? ” असं बी म्हनाले कोनी चुके नई हो पन त्या निगरगठ्ठ सले काई फरक पडे ते ?
जिभो म्हंजी पक्का कंजुष म्हातला कंजुष मानुस व्हता . त्याले पाझर फुटी असं म्हंशात ? अज्याबात नई . . आठ दिन झायात म्हतारी तोंड खूपशी पडनी व्हती . काई खाये ना नी पे ना .. भलती खंगत चालनी व्हती धल्ली . तिना त्या हालात कडे दखाये नई . सयेरमा दवाखाना मा लई जातात डॉ ना म्हनना परमाने तर मुकला फरक पडी जाता . पन जीभो दगडना जातना त्याले काहीच फरक पडे नई . डोया म्हान एक आसू ना कन बी नई हो .
आखरी जे व्हवानं व्हतं नेकमं तेच झाये ‘ धल्ली ले मांडी देवाले एक बी पोरगा जोडे नई . बठ्ठा वावरेसमा चेटाडेल व्हतात . मंग काय हो तस्सच बोलनं पडस . शिपा टाकाले कोनी आंडोर जोडे नई . सांगाले पाच शेतस . आंडेर येल व्हती . आंडेर भलती रडे . व्हवा सेवा आखरी सेवा करी राहयंत्यात .धल्ली ना जोडे कोन बशी राही हो ?
धल्ली नी कवय डोया कायमना मीटात हाई मातर कोनलेच पत्ता लागना नई . तठे साखर बईन बशेल व्हती .तिनी एकदम ध्यान गई . ” वं पोरीस व्हन , धल्ली गयी वं . . धल्ली गयी ” आनी एकच आऱ्हाडा उठना … हाई गर्दी .पन पोरे मातर वावरेसम्हानच व्हतात .काय बिचारीनं नशीब म्हनवा . दखाना होss आख्खं गाव जमा झाये . कोनी हयहये ‘ कोनी काय म्हने ते कोनी काय .. ! पन पुंजा बोय बोलनीच उघडा तोंडनी व्हती ती . ” गई रे तुम्हना कचाटा म्हाईन सुटनी बिच्चारी एकदानी .. पन काय उपयोग वं माय. . . म्हंतस ना .. ” बारासनी माय … नी खाटलावर जीव जाये . . ” …
. . . . . . . . . . . . . . विश्राम बिरारी ‘ धुळे . . . . . . . . khandeshi bhasha marathi
.